Nałogi – czym są? Jak sobie z nimi radzić i gdzie szukać pomocy?

Z pewnością wielu z nas niejednokrotnie pomyślało, że zbyt często robi zakupy i wydaje pieniądze, zbyt często pije alkohol, spędza za dużo czasu w pracy, przy telefonie lub grając na komputerze. Rozważanie problematyki nałogów nasuwa refleksje na temat pędu naszego życia, natłoku obowiązków i wzrastających wymagań wobec siebie. Dłuższa praca, mniej czasu na odpoczynek, na spędzanie czasu ze znajomymi stają się standardami. W takich warunkach coraz łatwiej kształtują się dysfunkcjonalne wzorce zachowań i sposoby radzenia sobie z brakiem akceptacji i trudnymi emocjami. 

Nałogiem nazwiemy stan zaburzenia psychicznego i fizycznego zdrowia. Stan ten jest nabyty, objawia się odczuwaniem przymusu używania określonych substancji psychoaktywnych, takich jak np. alkohol, czy też wykonywaniem danej czynności, np. uprawieniem hazardu. 

Silne pragnienie zażywania substancji psychoaktywnych dotyczy używania alkoholu, leków, nikotyny lub narkotyków (kokaina, heroina) celem stymulowania receptorów mózgowych. Nałogi behawioralne, czyli np. uprawianie hazardu, nałogowe robienie zakupów, uprawianie seksu, problemowe korzystanie ze świata wirtualnego kształtują stan psychiczny, który pozwala osobie kumulować przyjemność, a z kolei rozładowywać nieprzyjemne emocje i pobudzenie fizjologiczne. Zarówno substancja psychoaktywna, jak i konkretna czynność mogą prowadzić do coraz większej koncentracji na obiekcie, a osoba zaczyna odczuwać cierpienie na wielu płaszczyznach swojego życia: fizycznej, rodzinnej, emocjonalnej, zawodowej.   

Często osoba pochłonięta nałogiem nie dostrzega swojego problemu, a sygnały ostrzegawcze docierają od rodziny lub znajomych. Wskazówkami, które mogą pomóc w rozpoznaniu nałogu są: 

• Zaabsorbowanie daną czynnością lub substancją – dany obiekt dominuje w myśleniu i zachowaniu osoby, nasila się chęć kontaktu z daną substancją lub pragnienie podjęcia określonego zachowania. 
• Modyfikacja nastroju – substancja lub zachowanie pozwalają na poprawę nastroju, przyjemne uspokojenie się lub pobudzenie, odsunięcie przykrych emocji i doznań.
• Wystąpienie tolerancji – zauważa się konieczność zwiększania dawki substancji lub częstości zachowania w celu uzyskania pożądanego efektu.
• Występują objawy odstawienne, czyli przykre stany w zakresie emocji, fizjologii na skutek ograniczenia lub zaprzestania zachowania czy używania substancji.

• Nałóg staje się przyczyną konfliktów w sferze rodzinnej, społecznej czy zawodowej.
• Mogą występować nawroty, czyli tendencje do powtarzania wcześniej ukształtowanych schematów działań czy używania środków psychoaktywnych.

Osobie zmagającej się z nałogiem bardzo trudno jest samodzielnie poradzić sobie z problemem, dlatego zaleca się wizytę u specjalisty. Pierwszym krokiem ku skutecznej terapii jest uznanie istnienia problemu oraz bezsilności wobec zaburzenia. W czasie terapii pacjent ma możliwość wprowadzenia w życie wielu zmian, które pozwolą mu na funkcjonowanie wolne od nałogu. Spotkania terapeutyczne dają również szansę na modyfikację sposobów myślenia, regulowania emocji, zachowania oraz relacji z ważnymi osobami w życiu.