zdrowie Tag

Czy czuję, że wystarczam? O co chodzi z moją samooceną?

Pragnienie bycia ważnym i docenionym jest naturalną potrzebą, a jej zaspokojenie daje siłę do działania, mimo napotykanych przeszkód na drodze. Wynikające z tego zadowolenie i pewność siebie pozytywnie wpływa na postrzeganie świata i własnej osoby. Zapewnia utrzymanie dobrostanu psychicznego i jest elementem, który znacząco oddziałuje na różne przestrzenie życia. Jednak co jeśli poczucie własnej wartości jest zaniżone i nieadekwatne?

Definicja samooceny

Samoocena postrzegana jest jako postawa wobec własnej osoby. Według Morrisa Rosenberga składają się na nią: własne poczucie spełnienia oraz odczuwanie akceptowania i docenienia przez innych. Jest ona kształtowana od najmłodszych lat w oparciu o to, w jaki sposób widziana jest osoba samego siebie, a także jak osiągnięcia i porażki postrzegane są przez innych. Obraz JA nie jest bowiem w pełni obiektywny. Bogdan Wojciszke pisze, że samoocena jest „afektywną reakcją na samego siebie”, co oznacza, że początkowe emocjonalne odebranie sytuacji przeradza się w intelektualną ocenę na swój temat. Zbiór przekonań na swój temat kreuje psychologiczny autoportret i stanowi o poczuciu własnej wartości. Może być no ono mierzone w dwóch wymiarach – wysokości i pewności, dlatego też wyróżniana jest samoocena:

– zawyżona i pewna,

– zawyżona i niepewna,

– zaniżona i pewna,

– zaniżona i niepewna.

Problem zaniżonego poczucia własnej wartości

Zniekształcone myślenie może stać się przyczyną wielu problemów z pewnością siebie. Rzutuje ono na przeżywanie emocji, odczuwaną motywację, relacje z innymi ludźmi i ogólne samopoczucie. Osoby z zaburzonym poczuciem własnej wartości nie określają się jako szczęśliwe i mają problem z częstszym doświadczaniem negatywnych odczuć. Prowadzi to do znaczącego obniżenia jakości życia, a nawet stanów depresyjnych. Posiadają mniejszą motywację, dlatego jakiekolwiek trudności prowadzą do rezygnacji. Natomiast osiągnięcia są deprecjonowane. Stąd cele wybierane są nieadekwatnie do możliwości: zbyt łatwe, ze względu na niemożność docenienia własnych umiejętności lub zbyt trudne, aby posiadać usprawiedliwienie potencjalnej porażki.

Postrzeganie siebie a relacje z innymi ludźmi

Osoby z niską samooceną w relacji z otoczeniem są pełne obaw. Boją się oceniania, krytyki, odrzucenia, co może prowadzić do wycofania. Często powodem takiego zachowania jest zaszczepienie niepewności jeszcze w dzieciństwie, przez co żadny sukces lub osiągnięty status nie dają poczucia spełnienia. Zwykle wybierają one ścieżkę unikania, ciągłego udowadniania swojej wartości lub dopasowywania się do otoczenia. Przedkładają potrzeby innych nad własne, domyślając się ich, zanim ktokolwiek je zasygnalizuje oraz wypełniają czyjeś obowiązki, nie stawiając granic. Czują presję uszczęśliwiania wszystkich wokół i gotowość do niesienia pomocy. Wymaga to ogromnych kosztów energetycznych i często wiąże się z rozczarowaniem.

Posiadając problem związany z zaniżoną samooceną, warto udać się po pomoc do specjalisty. Nauka uniezależniania oceny własnej osoby od opinii innych, trening asertywności i wspólne szukanie dowodów, na to, że jest się wystarczającym, pozwala na odrzucenie lęku przed odrzuceniem i podniesienie odczuwanej jakości życia.

Czym jest zdrowie psychiczne i dlaczego jest takie ważne?

Czy brak objawów choroby jest równoznaczny ze zdrowiem psychicznym? Przyjmując tylko potoczne rozumienie tego terminu, wiele osób pokiwałoby twierdząco głową. Jednak zagadnienie dobrostanu psychicznego jest o wiele bardziej złożone. Czym ono tak naprawdę jest i dlaczego odgrywa znaczącą rolę w życiu każdego człowieka? W jaki sposób można o nie zadbać u siebie i innych? Co zrobić, jeśli nastąpiła niepokojąca zmiana w samopoczuciu lub zachowaniu?

Definicja zdrowia psychicznego – czym właściwie jest?

Przytoczona wcześniej próba przedstawienia zdrowia psychicznego jako braku niepokojących objawów psychopatologii jest przykładem definicji negatywnej. Obecnie coraz częściej zostaje ona zastępowana przez definicję pozytywną, szerzej prezentującą obszar, który obejmuje. Przykładem może być propozycja Marii Jahody, według której osoba zdrowa psychicznie potrafi przystosować się do otoczenia z zachowaniem własnej integralności i świadomości odczuć i potrzeb. Postrzega siebie i świat adekwatnie do sytuacji, potrafi rozwijać swój potencjał. Ponadto stara się nawiązywać i wzmacniać relacje międzyludzkie. Jak widać, określenie zdrowia psychicznego wymaga spojrzenia na wielowymiarowość tego zjawiska. WHO podkreśla, że jest to dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny człowieka. Nie podaje jednak jednej, oficjalnej definicji, ze względu na złożoność problemu i odmienne postrzeganie wynikające z różnic kulturowych.

Działania profilaktyczne – jak dbać o dobre samopoczucie?

Choć zdrowie psychiczne dotyczy każdego, to dopiero od niedawna obok profesjonalnego dbania o ciało, świat zauważył potrzebę zadbania o umysł. Podobnie jak w przypadku prawidłowej kondycji fizycznej organizmu, łatwiejsza i korzystniejsza jest profilaktyka niż leczenie. Codzienna regulacja nastroju, radzenie sobie ze stresem, czy utrzymywanie prawidłowych relacji z innymi wymagają energii i zaangażowania, jednak mają fundamentalne znaczenie w utrzymaniu dobrostanu psychicznego. Na ich pielęgnację składają się codzienne, drobne czynności:

– dbanie o kondycję fizyczną (aktywność ruchowa i właściwa dieta),

– kontrola stresu, ćwiczenia oddechowe, medytacja, modlitwa lub wyciszenie,

– nauka asertywności, praca nad poczuciem własnej wartości, wizualizacja,

– poświęcenie czasu dla siebie, realizacja pasji, rozwój zainteresowań,

– dbanie o relacje z innymi, otrzymywanie i okazywanie wsparcia.

Sytuacje kryzysowe – co robić, gdy zachodzi niepokojąca zmiana?

Zdrowie psychiczne jest homeostazą, równowagą, w której powinien znajdować się organizm. Jeśli natomiast w samopoczuciu, odczuwaniu lub zachowaniu zachodzi niepokojąca zmiana, warto sprawdzić, czy może to być sygnał, że coś jest nie w porządku. Wśród objawów mogą znaleźć się: problemy z koncentracją, snem, apetytem, zakłócenia w relacjach, izolowanie się, czy wybuchowość. Nie ma jednoznacznego momentu, w którym złe samopoczucie jest jednoznacznym symptomem problemu, jednak warto udać się po pomoc, gdy trwa ono dłuższy czas lub zaczyna przeszkadzać w wypełnianiu codziennych obowiązków i powoduje komplikacje w codziennym życiu. Warto pamiętać, żeby zawsze można zgłosić się po pomoc do psychologa, psychoterapeuty, psychiatry lub interwenta kryzysowego.